Onder aanvoering van het Groenste College ooit in Groningen zijn de afgelopen raadsperiodes belangrijke stappen gezet, van het aanplanten van duizenden bomen tot het beschermen van inheemse soorten en het versterken van ecosystemen. Maar we leven ook met de gevolgen van een volle en groeiende gemeente. Waarin veel ambities met elkaar in conflict zijn en soms de natuur niet als winnaar boven komt drijven. In dit stuk willen we jullie meenemen in de veranderingen in de natuur in Groningen van de afgelopen jaren en hoe we de natuur verder willen versterken.

Groei in cijfers: bomen, natuur en bloemrijke bermen

Een belangrijk en zichtbaar onderdeel van de natuur in de gemeente zijn de bomen. Daarom zetten we sterk in op het vergroten van het aandeel bomen in de gemeente. In de periode 2022 tot 2024 zijn in totaal 3.285 extra bomen aangeplant binnen de gemeente. Dit aantal is het saldo van gekapte bomen (vaak vanwege ziekte of noodzakelijke herinrichting) en nieuwe aanplant. Dat is een duidelijke plus. Daarbij zijn er voor 2025 al minimaal 500 extra bomen geplant.

Helaas ontkomen we er niet aan dat bomen soms verdwijnen. Door stormschade, ziekte, of herinrichting van gebieden. Die eerste twee redenen liggen buiten onze handen maar bij de herinrichting van gebieden maken we als GroenLinks uiteraard vaak een (pijnlijke) keuzedie ten koste van het groen gaat. Soms komt dit door plannen uit het verleden waarvan de kosten, maatschappelijk en financieel, te hoog zijn om ze te stoppen of te wijzigen. Zoals bij de plannen rondom het Haderaplein in Haren. Soms komt het ook door een afweging van waarden, het bouwen binnen ons stedelijk gebied vraagt bijvoorbeeld vaak herinrichting van het groen omdat het tijdens de bouw beschadigd wordt of de plannen in de weg staat. Het alternatief zou dan vaak zijn om minder te bouwen of dit in de gebieden buiten de stad te doen waar het onherroepelijk ook effect heeft op de natuur en de ruimte om ons heen. Stadhavens en Betonbos zijn hier een goed voorbeeld van. Dit zijn lastige keuzes die we niet lichtvoetig maken. 

Gelukkig heeft Groningen een zorgvuldige kap- en herplantregeling. Aanvragen worden getoetst aan ecologische en maatschappelijke waarden, en het uitgangspunt is altijd behoud waar mogelijk. Bij ruimtelijke ontwikkeling is een verplichte Boom Effect Analyse (BEA) onderdeel van het proces. Dat betekent: bomen tellen vanaf het eerste ontwerp, en alternatieven serieus overwegen. Wat we nu zien ontstaan is een omslag in het denken bij ruimtelijke ontwikkelingen. Eerst werd groen nog teveel gezien als sluitpost maar door de komst van de BEA en de steeds kritischere blik op dit thema van raad en college worden de plannen steeds groener en met grotere aandacht voor bestaand groen.

Naast het toevoegen van bomen voegen we ook vierkante meters natuur toe aan de stad. De oppervlakte natuur en groen is fors gegroeid. Uit de analyse van de Basisregistratie Grootschalige Topografie wordt duidelijk:

  • +1.066.360 m² extra groenvoorziening (zoals plantsoenen en parken)
  • +214.752 m² extra natuurgebied

Samen is dit net zo groot als de helft van onze binnenstad! Deze groei geldt voor het hele grondgebied van Groningen. Wat opvalt: we winnen terrein, letterlijk. Het is een groei van respectievelijk 4,2 en 5,4 procent tussen 2022 en 2025. 

Verder zal het iedereen opgevallen zijn hoeveel bloemen en grassen er tegenwoordig in het voorjaar in de gemeente te zien zijn. Het Maai mei Niet beleid en ook het spaarzamere maaien in de maanden ervoor en erna zorgt voor een ware explosie aan groen en een enorme boost voor de biodiversiteit omdat er nu in de kritische periode voor insecten veel meer ruimte is. Deze omslag wordt steeds completer en wordt ook nog continu verbeterd. Door te kijken naar de verschillende manieren van maaien, door te leren van andere gemeenten en door het beter in te bedden in de organisatie maar ook door de inwoners er aan te laten wennen. 

Een ander thema waar veel aandacht voor is, is de waarde van inheemse aanplant. Waar mogelijk kiest de gemeente bewust voor inheemse beplanting: soorten die van nature in Nederland thuishoren en belangrijk zijn voor lokale ecosystemen. Zo is 100% van de gebruikte kruidenmengsels standaard inheems. Voor heesters en bomen ligt het aandeel respectievelijk op 50% en 35%. De realiteit is dat volledig inheems niet altijd haalbaar is, vanwege beperkte beschikbaarheid, klimaatomstandigheden, of beheersbaarheid. 

Daarom zet de gemeente in op een diverse mix van inheemse én uitheemse beplanting. Ook wordt gewerkt met biologisch gekweekte bloembollen en plantenmatten van inheems materiaal. Deze keuzes dragen bij aan langere bloeiperiodes, betere bestuiving en een robuuster ecosysteem.

Groennormen

Maar we willen meer. Daarom wordt er door het college momenteel hard gewerkt aan het vastleggen van groennormen in het omgevingsplan. Hiermee wordt het bij nieuwe ontwikkelingen verplicht dat er minimaal 30 procent boomkroonbedekking is en wordt ook het percentage groen dat er in de ontwikkeling moet zitten vooraf bepaald. Dit maakt dat ontwikkelaars, maar ook de gemeente zelf, van tevoren weten wat er in de plannen moet staan qua toevoegen van groen. Hierdoor wordt het een integraal onderdeel van het ontwerpproces en is het duidelijk aan welke (hoge) eisen het moet voldoen. 

Groen is ook democratie

Een andere hoopgevende ontwikkeling is de groenparticipatie. Dankzij het budget wat er jaarlijks beschikbaar is via duurzaam Groningen zijn tientallen buurttuinen, gevelgroenprojecten en groen daken ontstaan, door inwoners. Enorm veel tegels zijn verwijderd, planten gepland, regentonnen geplaatst en regenwater uit het riool gespaard. Kortom: Groningers doen groen..

GroenLinks blijft dan ook vasthouden aan het uitgangspunt: geen wijk zonder natuur. In De Hoogte, Beijum, Paddepoel en De Wijert zie je inmiddels het verschil. Groene plekken waar eerder grijze stoepen lagen, waar kinderen spelen in het gras in plaats van op asfalt.

Wat nog kan – en moet

We hebben veel bereikt. Maar er is nog ruimte voor meer. Zo zijn er nog weinig plekken waar de natuur écht zijn gang kan gaan - ongeplande, ruige stukken waar mens en machine zich terugtrekken. Vrijwel alle gemeentelijke gronden hebben nu een functie (pacht, recreatie, inrichting), maar het gesprek over wildernis nabij de stad wordt wél gevoerd. GroenLinks pleit voor plekken waar de natuur leidend mag zijn; zonder pad, zonder plan. Hier gaan we in de komende jaren aandacht aan besteden. 

Daarnaast vraagt de implementatie van al het beleid wat is gericht op het verbeteren van onze natuur nog veel aandacht. Zodat de boomkroonbedekking blijft groeien, de biodiversiteit zich weer herstelt, exoten onze natuur niet overnemen en er helemaal geen buurttuintjes meer worden gemaaid. 

Sterrebos en Zuiderplanstoen

Voor iedereen die het nog niet heeft gedaan, loop eens door het nieuwe zuiderplantsoen en voel het verschil voor de stad, de natuur, de mens en dier. Maar natuurlijk weten we ook dat er veel zorgen zijn rond de gang van zaken bij het Sterrebos en het Zuiderplanstsoen. Gelukkig hebben we de bomen bij de ingang van De Sterrebosstraat kunnen behouden en gaan we de komende tijd ook kijken hoe we de biodiversiteit van het plantsoen kunnen verbeteren en beter laten aansluiten op het Sterrebos. Daarnaast zijn er veel zorgen over wat er met het Sterrebos gaat gebeuren. Daarover kunnen we, ondanks de verhalen die continue opduiken, kort zijn, voorlopig helemaal niks. Op het moment dat er meer duidelijk is rondom het liniepark, de inpassing van het Zuiderplansoen en de verdere ontwikkelingen in dit deel van de Stad zal er ook besloten moeten worden of er geld vrijgemaakt wordt voor de restauratie van het Sterrebos, tot dat moment wordt het hetzelfde beheerd als altijd. Uiteraard, maar dat spreekt voor zich, zullen wij ervoor zorgen dat de unieke waarde van het Sterrebos behouden blijft! 

Betonbos is een plek die GroenLinks aan het hart gaat. Het is een bijzondere plek waar natuur en alternatieve woonvormen samenkwamen. We zagen de waarde van dit bos, zowel ecologisch als sociaal, maar kozen uiteindelijk toch voor woningen op deze plek. Een plek waar de grond niet van de gemeente is, maar van een particuliere eigenaar. Dat was nodig om het hele plaatje van de nieuwe wijk Stadshavens rond te krijgen. Hier komen maximaal 3.300 woningen, waar we in Groningen ook enorm veel behoefte aan hebben.  

Tegelijkertijd zien we in de plannen voor Stadshavens een kans om recht te doen aan wat verloren gaat aan het Betonbos. Er komt uiteindelijk meer groen terug dan er nu is, met een forse toename van 500 bomen en andere natuur. Dat duurt echter nog wel even, en daarom hebben wij met Partij voor de Dieren met succes een motie ingediend om de vergroening te versnellen. Het was geen makkelijke keuze, maar met de toevoeging van woningen én groen hebben we ingestemd met de plannen voor Stadshavens.