"Er zijn verstandige mensen die beweren dat je de wanen van complotdenkers beter serieus kunt nemen in plaats van er lacherig over te doen. Als je namelijk goed luistert hoor je onder de hysterische hyperbolen valide systeemkritiek. Je moet er het geduld voor kunnen opbrengen, maar in de brij van wilde beweringen en aannames van 5G-tegenstanders, antivaxxers en coronawaanzinnigen zitten klompjes waarheid verborgen."
Zo begint Tommy Wierenga zijn column in NRC afgelopen zaterdag. Hij gaat dan verder dat het hem niet meevalt om over die waarheid of systeemkritiek een fatsoenlijk gesprek te voeren. Ik moest bij deze woorden meteen denken aan de Diftar discussie in onze gemeente, maar dat terzijde.
Een soortgelijk gevoel bekruipt veel groenlinksers als het om referenda gaat, De mensen die het hoogste woord voerden hebben vaak principiële kritiek, systeemkritiek op bijvoorbeeld Europa als ondernemersfeestje in het Oekraïne referendum of als alles controlerend monster het Brexit referendum. Of op het grootstedelijke denken als het gaat om onze eigen Grote Markt en Forum referenda. Maar als zij dat dan megalomaan gaan noemen, suggereren dat het alleen om geld gaat, dat cultuur alleen voor de rijken is en complotten veronderstellen of er bij voorbaat van uitgaan dat het gemeentebestuur toch niet zal luisteren wordt een zinvol gesprek moeilijker. En wat zegt dat dan over de uitslag van zo'n referendum.
GroenLinks is ervan overtuigd dat onze democratie beter kan. Het vertegenwoordigend systeem is een mooie basis, maar we moeten beter gaan luisteren naar wat onze inwoners willen. We moeten meer ruimte geven voor hun initiatieven en voorstellen. We moeten meer en beter met ze praten en vooral ook de tijd gunnen dat inwoners met elkaar praten. Dat gaat overigens best vaak heel aardig, bijvoorbeeld in het gebiedsgericht werken. Maar het moet beter. Dat is de weg om uit het cynisme te komen: zoeken naar de waarheid die onder de boosheid en het cynisme zit. Het goede gesprek voeren is de basis van een gezonde democratie.
Uiteindelijk gaat het er dan ook om dat inwoners over meer zaken zélf kunnen beslissen. Dat kan met een referendum zoals hier voorgesteld, maar dat hoeft niet. Het Right to challenge is ook een zinvol instrument. Onze democratische experimenten wellicht ook, dat gaan we binnenkort bespreken. Een volksinitiatief ook. Een tegenvoorstel doen als de raad een besluit dreigt te nemen ook. Buurtreferenda ook .
Kortom, deze verordening kan nog zoveel beter. En sommigen in onze fractie menen dat een platte referendum-aanvraag- zonder dat dat goede gesprek al eerder in de aanloop plaatsvond, de kloof tussen politiek en inwoners alleen maar zal vergroten. Omdat die het cynisme aanwakkert. Omdat de nuance wordt platgeslagen tot een ja-nee tegenstelling. Omdat die tegenstelling mensen verdeelt in plaats van dichter bij elkaar brengt.
Anderen in onze fractie menen dat een referendum aanvraag uiteindelijk ook een reden kan zijn om dat gesprek op te zoeken en te voeren. Daarom zijn wij blij dat de SP en anderen bereid waren de garanties voor het op gang komen van dat goede gesprek in de verordening te versterken. Dank daarvoor aan alle initiatiefnemers.
Democratie is misschien wel onze belangrijkste vrijheid. Het ligt dus principieel in onze fractie. Wij zullen over dit initiatief uiteindelijk verdeeld stemmen. Maar wij kijken allen uit naar het vervolg van de discussie in deze raad over de democratische experimenten en naar een goed gesprek met elkaar om deze verordening nog beter te maken.
