Als raadslid, maar ook bijvoorbeeld in zijn werk, zet Kris van der Veen, kandidaat-raadslid voor GroenLinks, zich hard in voor emancipatie. 'Het begon tien jaar geleden,' aldus Kris. 'Ik ging als eerste man ooit werken in het Blijf van mijn Lijf huis in Groningen. In de jaren daarna werden wetten als het Huisverbod en de Meldcode ingevoerd: bedoeld om van problematiek achter de voordeur een maatschappelijke verantwoordelijkheid te maken. Ik ervaar een persoonlijke verantwoordelijkheid om daarvoor te gaan en te strijden. Dat is mijn passie en daar krijg ik zoveel energie van. Of 't nou om betrokken bij huiselijk geweld, homoseksuelen in Rusland, Groningse jongeren in de knel of uitgeprocedeerde asielzoekers en illegalen gaat: het zou niet moeten uitmaken op welke plek in de wereld je wordt geboren of in welk gezin dat is. Iedereen heeft dezelfde rechten. Het feit dat die op grove en soms grote schaal worden geschonden, dwingt ons tot actie. Dwingt mij tot actie. Hier en in de rest van de wereld.' Een interview.
'Ik probeer zoveel mogelijk de verhalen van mensen die onrecht zijn aangedaan of tegen de stroom in hun hoofd boven water proberen te houden, zichtbaar te maken,' vervolgt Kris. 'Om zo ruimte te creëren die nodig is voor emancipatie. Toen ik een aantal jaren terug in de vrouwenopvang meer en meer problemen zag en hoorde van moeders zonder verblijfsvergunning, vond ik: daar moeten we iets aan doen. Ik interviewde zes van hen, verzamelde informatie en schreef een boek. De, ook vandaag de dag nog steeds, niet sluitende asielketen maakte deze vrouwen en hun kinderen kwetsbaar in het kwadraat. Ze kwamen bij huiselijk geweld de vrouwenopvang niet meer in; en als ze er al in zaten kwamen ze er niet meer uit. Het boek Tegen Grenzen bood ik aan Naïma Azough aan, toen nog Tweede Kamerlid voor GroenLinks. Zij stelde vervolgens vragen daarover aan minister Hirsch-Ballin die later met een beleidsvoorstel kwam, zodat de kosten voor de opvang konden worden gedekt. Een klein stapje, maar heel belangrijk voor de emancipatie van deze groep slachtoffers van geweld.'
Pardon
Vorig jaar startte Kris met Rachid (naam gefingeerd) een actie rond het generaal pardon. Voor pardonners, die in 2007 een verblijfsvergunning bemachtigden, bleek het ontzettend moeilijk om het Nederlanderschap te kunnen verkrijgen. Zij moeten, sinds VVD en CDA een gedoogcontructie met de PVV bedachten, daarvoor ook hun geboorteakte en paspoort overhandigen. In de meeste gevallen een onmogelijke opgave.
'Rachid was een stadjer die contact met me opnam. Hem wordt het in dit land echt onmogelijk gemaakt: basale rechten zoals mogen stemmen krijgt hij niet. Dit treft hem zo, dat hij zijn studie heeft moeten opgeven en vastloopt in onze stad. En dat na traumatische ervaringen in zijn thuisland en vervolgens in de asielzoekerscentra in Nederland. Wat kopjes koffie later besloten we om zoveel mogelijk aandacht voor het probleem te genereren. Mensen als Jan Pronk en Adelheid Roosen steunden onze actie, we hebben een video gemaakt, het Dagblad schreef een prachtig portret van de man en nadat we alle landelijke partijen hadden aangeschreven volgde er eindelijk een klein lichtpuntje. Een motie in de Tweede Kamer heeft de minister onlangs verzocht uit te zoeken hoeveel mensen met dit probleem te maken hebben om vervolgens met Vluchtelingenwerk op zoek te gaan naar oplossingen. Eigenlijk vind ik dit bullshit, omdat de oplossing op tafel ligt: schrap die eis van het overhandigen van een paspoort en geboorte-akte. Maar blijkbaar is dat ook politiek. En dus zal de persoonlijke emancipatie van Rachid nog aardig wat kopjes koffie kosten...'
Rusland
Kris is voorzitter van COC Groningen & Drenthe en Stichting LGBT Groningen, die afgelopen jaar de Glazen Kaars bij Noordervrijheid won, een festival van Amnesty International. Kris kreeg anderhalf jaar geleden contact met de Russische mensenrechtenorganisatie House of Equality. Op dat moment was de anti-homopropaganda wet in aantocht. 'Als je het dan hebt over emancipatie, dan belemmert deze wet het wezen van de mens. Namelijk: jezelf kunnen zijn. Altijd en overal.'
Na een uitwisselingsbezoek in Groningen stelde hij de Russiche organisatie voor om een documentaire te maken. In de zomer van 2013 bezocht hij St. Petersburg en Moermansk, waar Groningen al vijfentwintig jaar een stedenband mee heeft. Dat bezoek eindigde in de eerste aanhouding van buitenlanders onder deze nieuwe wet. Kris en zijn filmploeg zouden schuldig zijn voor het maken van homopropaganda. Uiteindelijk hebben zij het land snel kunnen ontvluchten en kwamen ze er met een geldboete en een inreisverbod van af.
Kris: 'Dat was een indrukwekkende ervaring. Ik herinner me nog het moment dat we landden op het vliegveld in St. Petersburg na die twee akelige dagen in Moermansk. Een diplomaat van het consulaat wachtte ons op en bracht ons met een busje naar het consulaat. De zon scheen. Ik keek door de autoruiten naar buiten en voelde zo'n opluchting. Ik dacht: zo moet vrijheid voelen. Later, in het vliegtuig naar Schiphol, dacht ik aan al die verhalen die ik had gehoord. Al die jonge mensen die met autoriteiten te maken hebben die je wantrouwen, je 'zijn' ter discussie stellen. Dat vond ik zo heftig.' Hoewel de harde schijf in beslag is genomen, heeft Kris nog voldoende materiaal om zijn film te kunnen afronden: 'In mei zal de film in het Groninger Forum in premiere gaan. Mijn doel is nog steeds dezelfde als in het begin: het vertellen van verhalen om zo bewustwording, begrip en steun voor deze groep mensen te creëren. Vandaaruit ontstaan voor de jongeren die ik heb leren kennen, en mogelijk ook anderen, nieuwe contacten, maar ook zelfvertrouwen. En kracht.'
Gemeenteraad
We vragen Kris hoe emancipatie binnen de gemeenteraad wordt besproken. 'Binnen de raad wordt emancipatie als thema niet vaak behandeld. Mijn collega Annie Postma en ik hebben de afgelopen jaren de asiel- en vluchtelingenproblematiek meerdere malen geagendeerd en zo ook het verhaal van Rachid en anderen. Wat je dan ziet is dat andere partijen als CDA en VVD vinden dat het landelijke kwesties zijn: wij gaan daar niet over en dus hoeven we het er niet over te hebben. Ik ben het daar hartstochtelijk mee oneens: het gaat namelijk net zo goed over Groningers.'
'Meer concreet heb ik de afgelopen jaren bijvoorbeeld het werk van het Discriminatie Meldpunt Groningen geagendeerd en gevraagd voor meer voorlichtingen op basisscholen, waar toen € 10.000 extra voor is vrijgemaakt. En toen het ging over het gezondheidsbeleid van de gemeente, waren voor mij thema's als eenzaamheid, zelfdoding en de psychosociale gezondheid van Groningse jongeren raakpunten om iets mee te doen. Er zijn twee onderzoeken gedaan, rapporten gepubliceerd en vervolgacties uitgezet. Zo is pesten in de raad toch ook een thema geworden. Want, en dat is één van de dingen waar ik me hard voor wil blijven maken: in Groningen moet opgroeien een feestje zijn. Je moet het hier naar je zin hebben en de ruimte hebben, voelen en ervaren om jezelf te kunnen ontplooien. Wie of wat je ook bent.'
Doen
We vragen Kris naar de toekomst. 'Als je goed om je heen kijkt, dan is er is nog zo ontzettend veel te doen. In landen als Oeganda kun je voor zogenaamde verzwaarde homoseksualiteit tegenwoordig levenslang kunt krijgen. Een vriend daar schreef me: 'life is hard here, men are not safe'. Geen idee wat ik kan betekenen voor hem, maar wat ik kan doen is: luisteren, vragen stellen en proberen een steentje bij te dragen.'
'En in Nederland heerst over het algemeen de gedachte: ach, mensenrechten, we hebben het hier toch wel goed? Ja en nee. Aan de voorkant ziet het er vaak prachtig uit. Maar daarachter, bij jou en mij om de hoek, worstelen heel veel mensen. Jonge mensen. Die verhalen moeten verteld blijven worden. Al langere tijd heb ik contact met een meisje dat al tien jaar in Groningen woont en zoveel doet voor onze stad, maar officieel... niet bestaat. De tranen en pijn die achter haar opgetogen gezicht schuilgaan. Ik ben blij dat GroenLinks zich hier landelijk stevig voor inzet. En in Groningen moeten we voor hen, hoe lang het ook nog zal duren, blijven strijden. Ik krijg daar kracht van en ik hoop dat zij zich vooral gesteund voelen.'
'Kortom: emancipatie moet je doen. Het is een proces van jaren en kan generaties duren. En in de tussentijd verdienen al die verhalen een podium en een luisterend oor. Ik heb het geluk en de mogelijk om daar iets mee te doen: ook als raadslid, en ik prijs me daar heel gelukkig mee!'