Bouwen, bouwen, bouwen
De gemeenten moet ondertussen wel 20.000 woningen bouwen in een jaar of tien. Een enorme opgave. Die woningen worden voor een deel gebouwd binnen de bestaande stad en dorpen. Op lege plekken, op plekken waar een kleiner gebouw stond, op verlaten
bedrijventerreinen. Maar daar is nooit genoeg ruimte. Daarom bouwt de gemeente ook Meerstad en nu is de zone tussen Meerstad en de oostelijke ringweg (A7) aan de beurt. Bouwen in de weilanden. Maar ook graag ‘stad aan het water’. In de oude stad, langs de diepenring, langs het Eemskanaal bij de Ikea, langs het Reitdiep, overal willen we graag een ‘stad aan het water’. Dus bij de Eemskanaalzone ook?
Maar ho, wacht even! Daar ligt een bos. Dat zou je natuurlijk kunnen gebruiken om mooie villa’s in te bouwen. Kun je duur verkopen, mooi om de prijs van sociale woningbouw te drukken. Of je kunt er een park van maken, al die mensen die in die 2100 woningen gaan wonen willen zich ook ergens ontspannen.
Stadsontwikkelaars
De natuurlijke reflex van stadsontwikkelaars is om dan vooral juridisch te kijken: als we in dat bos soorten verstoren of hun leefgebied verdwijnt, wat zegt de wet dan? De wet zegt dan het volgende:
- Kijk eerst of je je plannen niet elders kunt uitvoeren. Dat zou natuurlijk kunnen in het geval van het Driebondsbos: het hóeft geen park te worden, je hóeft er geen woningen te bouwen. Toch is de provincie – die vergunning moet geven – meestal al snel overtuigd dat de plannen echt noodzakelijk zijn. De vraag is namelijk altijd: waar kan het dan wel, en ook op andere plekken zijn bezwaren. En wonen willen we allemaal.
- Als er dan geen alternatief is, kijk dan of je je plan zo kan aanpassen dat de schade geminimaliseerd wordt. Bijvoorbeeld dat park naast het bos leggen. Of zelfs: het bos uitbreiden en een deel ervan toegankelijk maken voor de mens. Maar ja, dat kost wel grond waar je ook woningen op zou kunnen zetten.
- Als dat ook onvoldoende oplevert en er zitten vogelsoorten of bijvoorbeeld vleermuizen die beschermd zijn dan moet je compenseren: ergens anders, wel in de buurt, een gebied inrichten waar de dieren naar kunnen uitwijken.
Dat compenseren is in het geval van het bos lastig, want een bos ‘verplaatsen’ gaat niet zo eenvoudig. Maar daar komt de wet ‘te hulp’: je hoeft alleen leefgebied te compenseren voor beschermde soorten. Het bos als zodanig is niet beschermd en hoeft niet elders opnieuw te verschijnen.
Compenseren als probleem
Compenseren wordt heel vaak gebruikt. Er zit een soort maakbaarheidsidee achter: wij mensen kunnen een gebied aanleggen en inrichten zodat de natuur daar ook onze voorwaarden weer zijn gang kan gaan. Heel vaak lukt dat overigens ook goed. Kijk naar de Onlanden bijvoorbeeld. Of het Kardingebos. Of… het Driebondsbos, want ook dat begon als een doods slibdepot.
Er zijn echter ook voorbeelden van compensatiegebieden die goed functioneerden en alweer een andere bestemming kregen. Het compensatiegebied moest gecompenseerd…. Het belangrijkste bezwaar tegen compenseren is echter het idee dat we kennelijk niet samen met de natuur willen leven. De natuur wordt altijd verzocht een stukje op te schuiven. Dat heeft vergaande gevolgen: gebouwen worden niet groen, mensen ervaren geen natuur vlak bij huis, ze raken ervan vervreemd (of stappen in de auto om massaal het Noorderlaarder Bos plat te lopen), de natuur wordt langzaamaan de bebouwde omgeving uit gedrongen. Wat je
overhoudt zijn losse eilanden van gecompenseerde natuur, met daaromheen een door mensen gecreëerde cultuur-woestijn. Het is heel goed bekend en onderzocht dat losse eilanden van natuur uiteindelijk niet goed uitpakken. De natuur moet verbonden zijn, een netwerk vormen. Zodat dieren en planten kunnen ‘reizen’ van de een plek naar de andere. Juist ook in de stedelijke omgeving zou de natuur een plek moeten hebben en een netwerk moeten kunnen vormen.
Plannen en moties
In het geval van het Driebondsbos is nog helemaal niet duidelijk wat de plannen precies worden. Maar vanaf het begin stond de optie ‘we maken er een park van van’ op de kaart en werd ook woningbouw langs het Eemskanaal niet uitgesloten. Terwijl die hele zone langs het Eemskanaal nu juist zo’n verbindingslint is dat het Zuidlaardermeer via de Hunze aan de zuidzijde en het Kardingerbos aan de noordzijde verbindt met het Reitdiepgebied en vandaar naar het Lauwersmeer. Daarom hebben wij het college opgeroepen om de plannen aan te passen. En te bekijken hoe je juist de natuurwaarden van de hele zone kunt versterken. Kijk bij plannen niet alleen naar hoe je zoveel mogelijk woningen bouwt, maar ook hoe je de ecologische waarde kunt versterken. En kijk hoe je het Driebondsbos kunt behouden zoals het is. Want weg is weg, een 60-jaar oud bos kun je niet zomaar compenseren. Daarover dienden we een motie in die is aangenomen.
