De afgelopen dagen zagen we weer dat boeren die boos en ontevreden zijn de straat op gingen en de binnenstad inreden om uiting te geven aan die boosheid.

Door: Mirjam Wijnja en Hans Sietsma

Het aantal demonstraties neemt toe, zowel landelijk als in Groningen. Dat hoort bij een samenleving die verandert. Het demonstratierecht is een groot goed en een belangrijk middel om je stem te laten horen, een onderwerp op de (politieke) agenda te zetten of op te komen voor een bepaald belang. Tegelijkertijd is het belangrijk om erop toe te zien dat er geen sprake is van rechtsongelijkheid: het kan niet zo zijn dat de ene demonstratie door de overheid en autoriteiten anders wordt behandeld dan de andere.

In oktober hielden we in Groningen een spoeddebat over de boerenprotesten die toen plaatsvonden. Een belangrijke vraag was: ‘Hoe zorg je er op voorhand voor dat de overheid controle houdt over de openbare orde?’ Wanneer afspraken worden geschonden is een groep demonstranten zonder trekkers immers gemakkelijker te handhaven dan een groep met trekkers. De burgemeester liet toen weten erop toe te zullen zien dat in Groningen dezelfde kaders en spelregels gelden voor iedere groep demonstranten. Maar de afgelopen dagen zagen we weer dat boeren die boos en ontevreden zijn zonder of tegen de afspraken in de binnenstad inreden om uiting te geven aan die boosheid.

Boeren maken zich zorgen en zijn boos. Dat is niet zo gek. Er verandert veel, de positie van de natuur en het klimaat wordt steeds urgenter en vraagt veel van deze sector. We zullen onze voedselvoorziening anders moeten organiseren om het op de lange termijn houdbaar te houden voor iedereen. Niet alleen voor de natuur en de dieren, maar ook voor boeren zelf.

Het systeem van veevoer en kunstmest op grote schaal importeren, de producten exporteren en de mest hier laten is niet langer houdbaar. Boeren produceren niet alleen voor ons eigen voedsel; 80 procent van de productie gaat de grens over. En driekwart van wat we eten komt uit het buitenland. Het leidt tot verwoesting van tropisch regenwoud, tot milieuschade rond mijnen met kunstmest grondstoffen en schade aan de landbouwbodem en de natuur bij ons.

Problematisch in deze context is dat er wat ons betreft te weinig gesproken wordt over waar de echte problemen zitten en hoe we die met elkaar kunnen oplossen. Wat ons betreft zoeken we die oplossing in kringlooplandbouw en natuurinclusief boeren.

Kringlooplandbouw betekent dat voedsel voor dieren en mensen dichtbij geproduceerd wordt en de mest gebruikt wordt om ons en hun plantaardig voedsel te laten groeien. Natuurinclusief houdt in dat we de natuur en de biodiversiteit niet bestrijden, maar juist in ons voordeel laten werken bij het produceren van ons voedsel.

Dat vraagt veel van traditionele boeren; het is geen gemakkelijke omslag en er zal veel gesproken moeten worden om zo’n omslag te laten slagen. Ze worden in die omslag ook te weinig geholpen door supermarkten, de voedingsindustrie en de overheid. Geen wonder dat je je dan in de steek gelaten voelt.

Maar in plaats van dat er nu een gesprek plaatsvindt, hebben verschillende kampen zich - zoals bij veel maatschappelijke debatten – inmiddels volledig ingegraven.

Zelfs afspraken maken over wat wel en niet kan bij een demonstratie is er niet meer bij. Die grens moeten we niet over gaan. Ook boeren hebben het recht om op straat uiting te geven aan boosheid en frustratie. Maar het kan niet zo zijn dat, omdat je op een trekker zit, de regels niet gelden en alles maar mag.

Er dreigt in onze ogen een glijdende schaal. Als er geen consequenties volgen voor mensen die zich niet aan de afspraken houden, waarom zouden ze dat dan in de toekomst wel doen? Het is dan ook belangrijk dat de afspraken en kaders voor iedereen hetzelfde en duidelijk zijn, dat er bij elke demonstraties op dezelfde manier gehandhaafd wordt en dat er gelijksoortige consequenties volgen wanneer de regels worden genegeerd of overtreden.

Pas als er een gelijk speelveld is en dezelfde regels gelden voor een ieder, komt er ruimte om met elkaar te praten over de echte problemen en oplossingen en komen we verder dan confrontaties gebaseerd op emotie. Ook dat is duurzaam de toekomst tegemoet.